ISBN bez tajemnic: Czy Twoja książka potrzebuje numeru? Kompletny przewodnik

Napisałeś książkę. Masz gotową redakcję, okładka zachwyca, a pliki czekają na wysłanie do drukarni. Wtedy pojawia się pytanie: „A co z tym kodem kreskowym z tyłu?”. Czy ISBN jest obowiązkowy? Czy muszę za niego płacić? I czy e-book potrzebuje innego numeru niż wersja drukowana? Rozwiewamy wszystkie wątpliwości w pierwszym wpisie z naszej serii „ISBN bez tajemnic”.

Wielu debiutujących autorów traktuje numer ISBN jako zło konieczne – kolejną urzędową formalność. Tymczasem jest to potężne narzędzie, które zmienia Twój plik tekstowy w pełnoprawny produkt handlowy, widoczny na całym świecie.

Co to właściwie jest ISBN?

ISBN (ang. International Standard Book Number) to Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki. Mówiąc prościej: to unikalny dowód osobisty Twojej książki. Dzięki niemu każda publikacja na świecie jest jednoznacznie identyfikowalna.

Od 2007 roku standard ten składa się z 13 cyfr. Nie są one przypadkowe! Każda sekcja numeru ma swoje znaczenie:

• element GS1 (prefiks 978 lub 979),
• identyfikator grupy językowej lub kraju (dla Polski to 83),
• identyfikator wydawcy (Twój unikalny kod),
• identyfikator konkretnego wydania publikacji,
• cyfra kontrolna na końcu (sprawdza poprawność całego ciągu).

Ten system dba o to, by systemy komputerowe księgarń i bibliotek nie pomyliły Twojego dzieła z żadnym innym.

Po co Ci ten numer? 3 konkretne korzyści

Możesz wydrukować książkę bez ISBN (o tym za chwilę), ale posiadanie go otwiera drzwi, które w przeciwnym razie pozostaną zamknięte.

1. Sprzedaż w księgarniach i sieciach handlowych. To najważniejszy powód. Systemy magazynowe i kasy w księgarniach (np. Empik) opierają się na kodach kreskowych EAN-13, które są graficznym zapisem numeru ISBN. Bez tego numeru Twoja książka nie wejdzie do szerokiej dystrybucji – po prostu "nie wejdzie na kasę".
2. Widoczność i katalogowanie. Numer ten ułatwia gromadzenie i aktualizowanie katalogów handlowych oraz bibliograficznych baz danych. Dzięki niemu Twoja książka trafi do wyszukiwarek, a klienci łatwiej znajdą informacje o jej dostępności.
3. Profesjonalny wizerunek. Przypisanie numeru zastępuje długie opisy bibliograficzne i eliminuje ryzyko pomyłek. Dla rynku jest to sygnał, że mamy do czynienia z profesjonalnie wydanym produktem, a nie amatorską broszurą.

Bonus dla oszczędnych: Niższy VAT (5% zamiast 23%)

To argument, który przemawia do portfela, szczególnie jeśli jesteś autorem niezależnym i nie prowadzisz firmy (nie odliczasz VAT-u). Standardowa stawka podatku VAT na usługi poligraficzne wynosi 23%.

Jednak książki posiadające numer ISBN traktowane są przez prawo podatkowe preferencyjnie. Jeśli Twoja publikacja ma nadany numer ISBN, usługa jej druku może być objęta obniżoną stawką VAT w wysokości 5%.

*Pamiętaj, że obniżona stawka dotyczy książek, broszur, gazet i czasopism oznaczonych symbolami ISBN/ISSN.

Kiedy ISBN jest konieczny, a kiedy zbędny? (Checklista)

Nie wszystko, co drukujesz w OpenPrint, potrzebuje numeru ISBN. Zasada jest prosta: numerujemy tzw. wydawnictwa zwarte.

Złota zasada: Nowa forma = Nowy numer

To jeden z najczęściej popełnianych błędów przez początkujących wydawców. Pamiętaj: ISBN identyfikuje konkretny produkt (formę), a nie tylko samą treść utworu. Każda odrębna forma produktu musi mieć własny, unikalny numer.

Co to oznacza w praktyce?

• Jeśli wydajesz książkę w oprawie miękkiej i twardej – potrzebujesz dwóch różnych numerów ISBN.
• Jeśli wydajesz e-booka w formacie PDF i EPUB – każdy z tych formatów musi mieć swój własny numer.
• Jeśli robisz dodruk (niezmieniony) – zostawiasz stary numer.
• Jeśli robisz drugie wydanie (np. znaczące zmiany w treści, nowa okładka) – musisz nadać nowy numer.

Jak zdobyć numer ISBN?

W Polsce przydzielanie numerów ISBN jest całkowicie bezpłatne (w przeciwieństwie do np. USA czy Wielkiej Brytanii). Zarządza tym w naszym kraju Biblioteka Narodowa (serwis e-ISBN). Możesz zarejestrować się jako wydawca i otrzymać własną pulę numerów.

Część autorów kuszona jest ofertami firm (tzw. vanity press), które oferują „darmowy numer” w pakiecie z wydaniem książki. Ostrzegamy – to rozwiązanie ma swoje ukryte wady. Jeśli zewnętrzny usługodawca nadaje numer ze swojej puli, to on (a nie Ty) zostanie wskazany w bazach danych jako wydawca. Co więcej, numeru ISBN nie można nigdy przenieść ani wykorzystać ponownie, więc wiążesz się z danym podmiotem na stałe.

Podsumowanie

Numer ISBN to Twój bilet do profesjonalnego świata wydawniczego. Choć na początku wydaje się skomplikowany, w rzeczywistości to prosty system, który porządkuje rynek książki. Jeśli planujesz sprzedaż swojego dzieła – nie pomijaj tego kroku.

Masz już swój numer i gotowe pliki? To świetny moment, by przelać swoje słowa na papier. W OpenPrint specjalizujemy się w druku książek – od niskich nakładów cyfrowych (idealnych na start) po duże nakłady offsetowe.